Bulletin d’histoire des doctrines médiévales 2022

par David Anzalone, Marta Borgo, Marc Millais, Kristina Mitalaité, Jean-Christophe de Nadaï, Adriano Oliva

Rev. Sc. ph. th., 106.1 (2022),  pp. 611-677.

 

1. MANUSCRITS ET CATALOGUES DE MANUSCRITS

1.1 Lettres de Léon le Grand

  • Matthew J. J. Hoskin, The Manuscripts of Leo the Great’s Letters. The Transmission and Reception of Papal Documents in Late Antiquity and the Middle Ages, Turnhout, Brepols (coll. « Instrumenta patristica et mediaevalia » 83), 2022.

1.2 Guillaume de Moerbeke traducteur de Thémistius

  • Fabio Acerbi, Gudrun Vuillemin-Diem, La Transmission du savoir grec en Occident. Guillaume de Moerbeke, le Laur. Plut. 87.25 (Thémistius, in De an.) et la bibliothèque de Boniface VIII, Leuven, Leuven University Press (coll. « Mediaevalia Lovaniensia. Series I/Studia » 49), 2019.

1.3 Manuscrits en écriture bénéventine

  • Homiliaria beneventana 1, a cura di Lidia Buono e Eugenia Russo, Firenze, Sismel-Edizioni del Galluzzo (coll. « Homiliaria et passionaria. Collezioni liturgiche del Medioevo Latino » 1. « Biblioteche e archivi » 36), 2019.

1.4 Manuscrits datés des fonds de la province de Pavie

  • Marco d’Agostino, Martina Pantarotto, I manoscritti datati della provincia di Pavia, Firenze, Sismel-Edizioni del Galluzzo (coll. « Manoscritti datati d’Italia » 33), 2020.

2. ÉDITIONS DE TEXTES

2.1 Thomas d’York

  • Thomae Eboracensis Sapientiale. Liber III, cap. 1-20, a cura di Antonio Punzi, presentazione di Fiorella Retucci, Firenze, Sismel-Edizioni del Galluzzo (coll. « Corpus Philosophorum Medii Aevi. Testi e studi » 25), 2020.

2.2 Jacques de Viterbe

  • Giacomo da Viterbo, Sermones. I cinque sermoni su san Luigi re, « quasi ymago Dei in terris », edizione critica e traduzione a cura di Gianpiero Tavolaro, Firenze, Sismel-Edizioni del Galluzzo per la fondazione Ezio Franceschini (coll. « Per Verba. Testi mediolatini con traduzione » 36), 2021.

2.3 Extractiones de Talmud

  • Extractiones de Talmud per ordinem thematicum, Ulisse Cecini, Óscar de la Cruz Palma, Alexander Fidora, Isaac Lampurlanés Farré (éd.), Turnhout, Brepols (coll. « Corpus christianorum Continuatio mediaevalis » 291A), 2021.

3. ÉTUDES

3.1 Polémicité

  • Johannes Jacobus Knecht, « Verus Filius Dei Incarnatus ». The Christologies of Paulinus II of Aquileia, Benedic of Aniane, and Agobard of Lyon in the Context of the Felician Controversy, Münster, Aschendorff Verlag (coll. « Archa Verbi subsidia » 20), 2022.

3.2 L’école de Saint-Victor

  • Csaba Németh, « Quasi aurora consurgens ». The victorine theological anthropology and its decline, Turnhout, Brepols (coll. « Bibliotheca victorina » 27), 2020.

3.3 Thomas d’Aquin. Sources

  • Michael Dauphinais, Andrew Hofer, Roger Nutt (éd.), Thomas Aquinas and the Greek Fathers, Ave Maria FL, Sapientia Press of Ave Maria University, 2019.

3.4 Thomas d’Aquin. Métaphysique

  • Thomas von Aquin, Kommentar zur Metaphysik des Aristoteles. Eine Auswahl, lateinisch-deutsch, übersetzt und eingeleitet von Ruedi Imbach, mit einem von Christian Weibel übersetzten und erläuterten Anhang : Von den getrennten Substanzen, Kapitel 14, Freiburg im Breisgau – Basel – Wien, Herder (coll. «Herders Bibliothek der Philosophie des Mittelalters» 50), 2021.
  • John F. Wippel, Metaphysical Themes in Thomas Aquinas III, Washington DC, The Catholic University of America Press (coll. « Studies in Philosophy and the History of Philosophy » 63), 2021.

3.5 Pistis et fides

  • Christophe Grellard, Philippe Hoffmann, Laurent Lavaud (éd.), Genèses antiques et médiévales de la foi, Paris, Institut d’Études Augustiniennes (coll. « Collection des Études Augustiniennes. Série Antiquités » 206), 2020.

3.6 Thèmes eschatologiques

  • Édouard Mehl et Christian Trottmann (dir.), Tara Arrouet (col.), Histoire de la fin des temps. Les mutations du discours eschatologique : Moyen Âge, Renaissance, Temps modernes, Strasbourg, Presses universitaires de Strasbourg (coll. « Philosophie de la religion »), 2022.

3.7 Histoire de la philosophie médiévale

  • Serge-Thomas Bonino, La Philosophie au Moyen Âge, Paris, Éditions du Cerf (coll. « Philosophie Lexio »), 2022.

Bulletin d’histoire des doctrines médiévales 2021

par Marta Borgo, Iacopo Costa, Marc Millais, Kristina Mitalaité, Jean-Christophe de Nadaï, Adriano Oliva

Rev. Sc. ph. th., 105 (2021), p. 123-165.

1. Éditions et traductions

1.1 Jean Érigène

  • Iohannis Scotti Eriugenae Carmina, Michael W. Herren, Andrew Dunning (éd.) ; De imagine, Chiara O. Tommasi (intro.), Giovanni Mandolino (éd.), Turnhout, Brepols (coll. « Corpus christianorum Continuatio mediaevalis », 167), 2020.

1.2 Excerptum de Talmud

  • Isaac Lampurlanés Farré, Excerptum de Talmud. Study and Edition of a Thirteenth-Century Latin Translation, Turnhout, Brepols (coll. « Contact and Transmission : Intercultural Encounters from Late Antiquity to the Early Modern Period », 1), 2020.

1.3 Albert le Grand

  • Julie Casteigt, Albertus Magnus, « Super Iohannem » (Ioh. 1, 1-18), Leuven-Paris-Bristol, Peeters (coll. « Eckhart : Texts and Studies », 10), 2019.
  • Julie Casteigt, Métaphysique et connaissance testimoniale. Une lecture figurale du « Super Iohannem » (Jn 1, 7) d’Albert le Grand, Leuven-Paris-Bristol, Peeters (coll. « Eckhart : Texts and Studies », 11), 2019.

1.4 Jean Gerson

  • Jean Gerson, Josephina. L’épopée de saint Joseph, vol. 1 (distinctions I-V) & 2 (distinctions VI-XII), intro., notes et commentaire par Isabel Iribarren, texte latin établi par Giovanni Matteo Rocatti, Paris, Les Belles Lettres (coll. « Bibliothèque scolastique », 15), 2019.

2. Études

2.1 Thomas d’Aquin: nature et grâce

  • Marie de l’Assomption O.P. (Émilie d’Arvieu), Nature et grâce chez Saint Thomas d’Aquin. L’homme capable de Dieu, Préf. du Cardinal Marc Ouellet, [s.l.], Parole et Silence (coll. « Bibliothèque de la Revue Thomiste »), 2020.

2.2 Thomas d’Aquin: miséricorde

  • Fr. Jean-Baptiste Cazelle, La Vertu de miséricorde selon saint Thomas d’Aquin, Paris-Perpignan, Artège-Lethielleux (coll. « Sed contra »), 2020.

2.3 Place de la volonté dans l’acte et la vertu de foi

  • Nicolas Faucher, La Volonté de croire au Moyen Âge. Les théories de la foi dans la pensée scolastique du XIIIe siècle, Turnhout, Brepols (coll. « Studia Sententiarum », 4), 2019.

2.4 Les dix Commandements

  • Youri Desplenter, Jürgen Pieters, Walter Melion (éd.), The Ten Commandments in Medieval and Early Modern Culture, Leiden-Boston, Brill (coll. « Intersections », 52), 2017.

2.5 Histoire des sciences naturelles

  • Gabriella Zuccolin (éd.), Summa doctrina et certa experientia. Studi su medicina e filosofia per Chiara Crisciani, Firenze, SISMEL–Edizioni del Galluzzo (coll. « Micrologus Library », 79), 2017.
  • Francesca Roversi Monaco (éd.), Teoria e pratica medica nel basso Medioevo. Teodorico Borgognoni vescovo, chirurgo, ippiatra, Firenze, SISMEL–Edizioni del Galluzzo (coll. « Micrologus Library », 99), 2019.

Bulletin d’histoire des doctrines médiévales 2020

par Marta Borgo, Iacopo Costa, Marc Millais, Kristina Mitalaité, Jean-Christophe de Nadaï, Adriano Oliva, David Piché

Rev. Sc. ph. th., 104 (2020), p. 159-220.

1. Éditions de textes

1.1 Raban Maur

  • Rabano Mauro, Expositio Hieremiae prophetae, libri XVIII-XX, edizione critica a cura di Roberto Gamberini, Firenze, Sismel-Edizioni del Galluzzo (coll. « Millennio medievale. Testi », 28), 2017.

1.2 Hugues de Saint-Victor

  • Hugo de Sancto Victore, De oratione dominica De septem donis Spiritus Sancti, cura et studio Francisco Siri, Turnhout, Brepols (coll. « Corpus christianorum Continuatio mediaevalis », 276), 2017.

1.3 Michel Scot

  • Michel Scot, Liber particularis. Liber physionomie, édition critique, introduction et notes par Oleg Voskoboynikov, Firenze, Sismel–Edizioni del Galluzzo (coll. « Micrologus Library », 93), 2019.

1.4 Barthélemy de Messine

  • Aristoteles Latinus, Physiognomonica. Translatio Bartholomaei de Messana, Lisa Devriese (éd.), Turnhout, Brepols (coll. « Aristoteles Latinus », 19), 2019.

1.5 Geoffroy d’Aspall

  • Geoffrey of Aspall, Questions on Aristotle’s Physics, 2 vol., edited by Silvia Donati & Cecilia Trifogli, English Translation by Jennifer Ashworth & C. Trifogli, Oxford, The British Academy-Oxford University Press (coll. « Auctores Britannici Medii Aevi », 26-27), 2017.

1.6 Durand de Saint-Pourçain

  • Durandi de Sancto-Porciano Scriptum super IV libros Sententiarum. Editioni curandae praesidet Andreas Speer. Prologum et Distinctiones 1-3 libri Primi edidit G. Guldentops, Leuven, Peeters (coll. « Recherches de Théologie et Philosophie médiévales. Bibliotheca », 10.1.1), 2019.

2. Études

2.1 Saint Thomas

  • Serge-Thomas Bonino, Études Thomasiennes, Les Plans-sur-Bex-Paris, Parole et Silence (coll. « Bibliothèque de la Revue thomiste. Études »), 2018.

2.2 Maître Eckhart et Origène

  • Élisabeth Boncour, Maître Eckhart lecteur d’Origène. Sources, exégèse, anthropologie, théogénésie, Préface d’Olivier Boulnois, Paris, Vrin (coll. « Études de philosophie médiévale », 109), 2019.

2.3 Matière, forme, nature

  • Tiziana Suarez-Nani, Agostino Paravicini Bagliani (éd.), Materia. Nouvelles perspectives de recherche dans la pensée et la culture médiévales (XIIe-XVIe siècles), Firenze, Sismel-Edizioni del Galluzzo (coll. « Micrologus Library », 83), 2017.
  • Béatrice Bakhouche (éd.), Sciences et exégèse. Les interprétations antiques et médiévales du récit biblique de la création des éléments (Genèse 1, 1-8), Turnhout, Brepols (coll. « Bibliothèque de l’école des hautes études – Sciences religieuses », 167), 2016.
  • Cecilia Panti, Nicola Polloni, (éd.), Vedere nell’ombra. Studi su natura, spiritualità e scienze operative offerti a Michela Pereira, Firenze, Sismel-Edizioni del Galluzzo (coll. « Micrologus Library », 90), 2018.
  • Giovanni Catapano, Onorato Grassi (éd.), Rappresentazioni della natura nel Medioevo, Firenze, Sismel-Edizioni del Galluzzo (coll. « Micrologus Library », 94), 2019.

2.4 La polémicité

  • Bénédicte Sère (dir.), Les régimes de polémicité au Moyen Âge, Rennes, Presses universitaires de Rennes (Coll. « Hors série »), 2019.

2.5 Angélologie et démonologie

  • Serge-Thomas Bonino, Les Anges et les démons, Deuxième édition, revue et augmentée, Paris, Parole et Silence (coll. « Bibliothèque de la Revue thomiste. Cours de théologie »), 2017.
  • Henri de Gand, Matthieu d’Aquasparta, Richard de Mediavilla, Pierre de Jean Olivi, Les Anges et le lieu. Quatre questions sur la localisation des substances séparées, Textes latins introduits par Tiziana Suarez-Nani, traduits et annotés par T. Suarez-Nani, Olivier Ribordy, Gabriel Evangelista, Giacomo Lardelli, Philippe Schultheiss, Paris, Vrin (coll. « Translatio. Philosophies Médiévales »), 2017.
  • Père Jean-Baptiste (Guillaume) Golfier, Tactiques du diable et délivrances. Dieu fait-il concourir les démons au salut des hommes ?, Paris-Perpignan, Artège-Lethielleux (coll. « Sed contra »), 2018.

2.6 Blaise de Parme

  • Joël Biard et Aurélien Robert (éd.), La Philosophie de Blaise de Parme. Physique, psychologie, éthique, Firenze, Sismel-Edizioni del Galluzzo (coll. « Micrologus Library », 96), 2019.

 

Bulletin d’histoire des doctrines médiévales 2018

par Élisabeth Boncour, Marta Borgo, Olivier Boulnois, Iacopo Costa, Ruedi Imbach, Marc Millais, Jean-Christophe de Nadaï, Adriano Oliva

Rev. Sc. ph. th., 102.4 (2018), p. 643-710.

Lire la suite

Bulletin d’histoire des doctrines médiévales 2015

par Gilles Berceville, Marta Borgo, Philippe Büttgen, Iacopo Costa, Ruedi Imbach, Marc Millais, Jean-Christophe de Nadaï, Adriano Oliva

Rev. Sc. ph. th., 99.4 (2015), pp. 673-725.

Lire la suite